1ο Δημοτικό Σχολείο Αρχανών

ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΚΤΙΣΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΗΡΙΟΥ

 Α Ρ Χ Α Ν Ω Ν

Το πετρόκτιστο διδακτήριο Αρχανών άρχισε να κτίζεται αμέσως μετά λήξη της τελευταίας Κρητικής Επανάστασης (1897-98) και  με την έναρξη λειτουργίας της Κρητικής Πολιτείας, στη βόρεια είσοδο της Κωμόπολης , πάνω σε κοινόχρηστα οικόπεδα με την  τότε ονομασία «Μοναστηριακά πατητήρια» .

Τα αρχιτεκτονικά σχέδια του ,ήταν του μηχανικού της Κρητικής Πολιτείας Νικολάου Σαλίβερου ,τα οποία  σχεδόν ταυτίζονται με ανάλογα σχέδια του τότε Νομομηχανικού Αττικής Δημητρίου Καλλία ,  τα οποία εφάρμοζε  το Υπουργείο Παιδείας, τροποποιώντάς τα ανάλογα με τις τοπικές ανάγκες  κάθε Ελληνικής Περιφέρειας, σε όλο τον Ελλαδικό χώρο.

Η  επίβλεψη της ανέγερσης ανατέθηκε στην  Ενοριακή Επιτροπεία των Επάνω Αρχανών η οποία υπήρξε και η κύρια πηγή χρηματοδότησής του .Τα υπόλοιπα έξοδα καλύφτηκαν από εράνους, εισφορές Αρχανιωτών και φίλων της Κωμόπολης κι αργότερα από εμβάσματα ομογενών Αρχανιωτών των Η.Π.Α. Πρέπει να σημειώσουμε ότι μεγάλη υπήρξε η  προσφορά  εργασίας ντόπιων  τεχνικών και εργατών, η οποία τις περισσότερες φορές  ήταν  δωρεάν.

Το οικοδόμημα ολοκληρώθηκε, σταδιακά, το 1927 και στοίχισε συνολικά 1.712.000 χρυσές δραχμές, κατά  γραπτή ομολογία του τότε Δ/ντή   του Δημοτικού Σχολείου. Πλην όμως από το 1915 είχε ήδη στεγαστεί εκεί το Αρρεναγωγείο κι αργότερα ήρθε και το Παρθεναγωγείο. Στον όροφο στεγάστηκε αμέσως, με την ίδρυσή του (1920) , το ημιγυμνάσιο Αρχανών. ΄Εκτοτε και σ? όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα, στέγαζε, κατά καιρούς , όλους τους τύπους των σχολείων που λειτούργησαν στην Κωμόπολη .

Με την έναρξη του  Αλβανικού πολέμου το διδακτήριο εκκενώθηκε από μαθητές και χρησιμοποιήθηκε κατ? αρχάς ως στρατιωτικό νοσοκομείο, αργότερα ως τόπος  καταυλισμού Ιταλών  αιχμαλώτων και μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς ως στρατώνας τους  .Με την απελευθέρωση τα σχολεία επανήλθαν υπό τη σκέπη του.

Πρέπει να σημειωθεί ότι, οι κατά καιρούς Δ/ντές, των συστεγαζόμενων εκεί Σχολείων, συνεργαζόμενοι  και με την τοπική αυτοδιοίκηση, προσέφεραν τεράστιο έργο, όχι μόνο για την ολοκλήρωση του κτιρίου, αλλά και για την σταδιακή διεύρυνση του αύλειου χώρου του, των πολλαπλών επισκευών του, τη δημιουργία σχολικού κήπου ,τη συντήρησή του και προπαντός της διαφύλαξής του ,όπως επίσης  και στη διατήρηση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του, με σεβασμό της τοπική μας παράδοσης  και ιστορίας.  

Νίκος Γ. Χριστινίδης

(Συντ. Δ/λος ? τ. Δ/ντής του 1^ου Δημοτικού Σχολείου Αρχανών)